PROJEKT z dnia 8 kwietnia 2024 r.
USTAWA
z dnia ...… r.
o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa
Art. 1. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 269 oraz z 2023 r. poz. 1615) wprowadza się następujące zmiany:
1)uchyla się art. 9a;
2)art. 11a–11e otrzymują brzmienie:
„Art. 11a. 1. Piętnastu członków Rady wybierają obywatele polscy spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) w wyborach do Krajowej Rady Sądownictwa przysługuje obywatelom polskim, którym w dniu głosowania przysługuje czynne prawo wyborcze w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) w wyborach do Krajowej Rady Sądownictwa ma osoba zajmująca stanowisko sędziego w Sądzie Najwyższym, sądzie powszechnym, sądzie wojskowym lub sądzie administracyjnym.
4. Nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba:
1)skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2)wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2023 r. poz. 342, 497, 1195 i 1872).
5. Członkami Rady zostaje piętnastu kandydatów, którzy otrzymają największą liczbę głosów. W przypadku uzyskania przez kandydatów równej liczby głosów, członkiem Rady zostaje sędzia starszy służbą, a jeżeli staż służby kandydatów jest równy – sędzia starszy wiekiem.
6. Wspólna kadencja członków Rady wybranych spośród sędziów rozpoczyna się z dniem następującym po dniu zakończenia poprzedniej kadencji członków Rady wybranych spośród sędziów.
Art. 11b. 1. Wybory członków Rady, o których mowa w art. 11a ust. 1, zarządza Państwowa Komisja Wyborcza, w drodze uchwały, ogłaszanej w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, nie później niż na trzy miesiące przed dniem wyborów.
2. W uchwale, o której mowa w ust. 1, określa się:
1)dzień wyborów, przypadający najpóźniej na miesiąc i nie wcześniej niż 7 miesięcy przed upływem kadencji członków Rady wybieranych spośród sędziów;
2)termin zgłaszania kandydatów, przypadający nie wcześniej niż na 21 dni od daty podjęcia uchwały i nie później niż na dwa miesiące przed dniem wyborów;
3)terminy czynności wyborczych;
4)wzór zgłoszenia kandydata oraz wzór wykazu sędziów popierających zgłoszenie kandydata na członka Rady;
5)wzory kart do głosowania oraz protokołów głosowania.
3. Jeżeli w okresie, w którym zgodnie z ust. 2 pkt 1 może przypadać dzień wyborów, odbywają się inne wybory ogólnokrajowe lub ogólnokrajowe referendum, Państwowa Komisja Wyborcza określa dzień wyborów do Krajowej Rady Sądownictwa na dzień tych innych wyborów lub referendum. Jeżeli zgodnie ze zdaniem poprzedzającym możliwe jest wyznaczenie kilku terminów, Państwowa Komisja Wyborcza wyznacza dzień wyborów na termin późniejszy.
Art. 11c. 1. Wybory członków Rady, o których mowa w art. 11a ust. 1, przeprowadzają
1) Państwowa Komisja Wyborcza;
2) okręgowe komisje wyborcze;
3) obwodowe komisje wyborcze.
2. Z czynności związanych z przeprowadzeniem wyborów jest wyłączony członek Państwowej Komisji Wyborczej, który kandyduje na członka Rady.
3. W wyborach członków Rady głosować można tylko osobiście.
4. Przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504 oraz z 2020 r. poz. 568) stosuje się odpowiednio do:
1)przeprowadzenia wyborów w stałych obwodach głosowania, w tym w obwodach głosowania utworzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów a także domach studenckich i zespołach domów studenckich, w obwodach głosowania utworzonych dla obywateli polskich przebywających za granicą, w obwodach głosowania utworzonych dla obywateli polskich przebywających na polskich statkach morskich, przy wykorzystaniu spisów wyborców;
2)zasad prowadzenia kampanii wyborczej kandydatów na członka Rady, przy czym nie stosuje się przepisów rozdziału 13 działu I tej ustawy ;
4)finansowania wyborów z budżetu państwa;
5)finansowania kampanii wyborczej, przy czym środki finansowe komitetu wyborczego mogą pochodzić wyłącznie z wpłat sędziów popierających zgłoszenie, a komitet wyborczy tworzony jest z wskazanych przez kandydata sędziów popierających jego zgłoszenie.
Art. 11d. 1. Prawo zgłoszenia kandydata na członka Rady ma grupa co najmniej 25 sędziów.
2. Grupa, o której mowa w ust. 1, może zgłosić tylko jednego kandydata na członka Rady.
3. Prawo poparcia zgłoszenia kandydata na członka Rady oraz kandydowania na członka Rady nie przysługuje sędziom w stanie spoczynku.
Art. 11e. 1. Kandydatów zgłasza się na piśmie Państwowej Komisji Wyborczej, w terminie wskazanym w uchwale, o której mowa w art. 11b ust. 1.
2. Zgłoszenie kandydata obejmuje następujące informacje o kandydacie: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, stanowisko służbowe, okresy pełnienia służby na poszczególnych stanowiskach sędziowskich, funkcje pełnione w sądownictwie i okresy ich pełnienia, działalności społecznej oraz innych istotnych zdarzeniach mających miejsce w trakcie pełnienia przez kandydata urzędu sędziego.
3. Do zgłoszenia dołącza się zgodę sędziego na kandydowanie na członka Rady.
4. Zgłoszenia kandydata dokonuje na piśmie pełnomocnik, którym jest osoba wskazana przez kandydata na członka Rady spośród osób znajdujących się w wykazie osób popierających zgłoszenie. Dokument pełnomocnictwa udzielonego przez kandydata na członka Rady dołącza się do zgłoszenia.
5. Do zgłoszenia kandydata załącza się wykaz sędziów popierających zgłoszenie, zawierający ich imiona, nazwiska, miejsca służbowe, numery PESEL i własnoręcznie złożone podpisy wraz z datą złożenia podpisu. Sędzia może poprzeć zgłoszenie tylko jednej kandydatury i nie może poprzeć swojej własnej kandydatury. Wycofanie udzielonego poparcia nie rodzi skutków prawnych.
6. Wykaz sędziów popierających zgłoszenie musi zawierać na każdej stronie adnotację:
„Udzielam poparcia zgłoszeniu sędziego ………………… (nazwa sądu będącego miejscem służbowym sędziego) …………………… (imię i nazwisko sędziego) jako kandydata na członka Krajowej Rady Sądownictwa” .
7. W przypadku zgłoszenia przez grupę, o której mowa w art. 11d ust. 1, więcej niż jednego kandydata, uwzględnia się zgłoszenie, które Państwowa Komisja Wyborcza otrzymała wcześniej, chyba że kandydat, którego zgłoszenie było wcześniejsze, wycofał zgodę na kandydowanie na członka Rady, utracił prawo wybieralności lub zmarł.”;
3)po art. 11e dodaje się art. 11f–11r w brzmieniu:
„Art. 11f. 1. Państwowa Komisja Wyborcza weryfikuje prawidłowość zgłoszeń kandydatów.
2. Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie trzech dni od otrzymania zgłoszenia, zwraca się do Ministra Sprawiedliwości, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego – odpowiednio w zakresie sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów wojskowych, sędziów Sądu Najwyższego oraz sędziów sądów administracyjnych – o przedstawienie informacji dotyczących:
1)posiadania przez kandydata statusu sędziego mającego prawo kandydowania na członka Rady;
2)posiadania przez osoby popierające zgłoszenie statusu sędziego mającego prawo poparcia kandydata na członka Rady.
3. Minister Sprawiedliwości, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego oraz Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego przedstawiają Państwowej Komisji Wyborczej informacje w zakresie wskazanym w ust. 2 w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania pisma Państwowej Komisji Wyborczej.
4. Jeżeli Państwowa Komisja Wyborcza stwierdzi, że kandydat nie posiada statusu sędziego mającego prawo kandydowania na członka Rady, odmawia przyjęcia zgłoszenia.
5. Jeżeli Państwowa Komisja Wyborcza stwierdzi, że do zgłoszenia nie dołączono zgody sędziego na kandydowanie na członka Rady lub wykazu sędziów popierających zgłoszenie, lub liczba prawidłowo złożonych podpisów przez sędziów popierających zgłoszenie jest mniejsza niż wymagana, wzywa pełnomocnika do uzupełnienia zgłoszenia, o ile nie upłynął termin zgłaszania kandydatów. Uzupełnienie jest możliwe do upływu terminu zgłaszania kandydatów.
6. Państwowa Komisja Wyborcza odmawia przyjęcia zgłoszenia kandydata, jeżeli do upływu terminu zgłaszania kandydatów do zgłoszenia nie dołączono zgody sędziego na kandydowanie na członka Rady lub wykazu sędziów popierających zgłoszenie, lub liczba prawidłowo złożonych podpisów przez sędziów popierających zgłoszenie jest mniejsza niż wymagana.
7. Jeżeli zgłoszenie kandydata nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania wymagań w zakresie innym niż określony w ust. 4 i 5, Państwowa Komisja Wyborcza wzywa pełnomocnika do uzupełnienia lub poprawienia zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia podania wezwania do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej, jednak nie później niż do upływu terminu zgłaszania kandydatów. Po bezskutecznym upływie terminu Państwowa Komisja Wyborcza odmawia przyjęcia zgłoszenia kandydata.
8. Wezwanie, o którym mowa w ust. 5 i 7, oraz uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej odmawiającą przyjęcia zgłoszenia wraz z uzasadnieniem niezwłocznie podaje się do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej oraz doręcza się pełnomocnikowi.
9. Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej odmawiająca przyjęcia zgłoszenia może być zaskarżona przez pełnomocnika do Sądu Najwyższego w terminie trzech dni od dnia podania uchwały do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej. Skargę wnosi się za pośrednictwem Państwowej Komisji Wyborczej.
10. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jej wpływu. W wyniku rozpoznania skargi Sąd Najwyższy zaskarżoną uchwałę zmienia albo utrzymuje w mocy. Orzeczenie doręcza się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej, która podaje je do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej, oraz pełnomocnikowi.
11. W zakresie nieuregulowanym do postępowania przed Sądem Najwyższym stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z …) o skardze kasacyjnej, z tym, że termin, o którym mowa w art. 39821 tej ustawy, wynosi trzy dni.
Art. 11g. Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie po upływie terminu, o którym mowa w art. 11f ust. 9 albo 10, ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej listę kandydatów, a także udostępnia zgłoszenia kandydatów oraz wykazy sędziów popierających zgłoszenie w zakresie obejmującym ich imiona, nazwiska i miejsca służbowe.
Art. 11h. 1. Państwowa Komisja Wyborcza organizuje nie później niż do 7 dni przed dniem wyborów publiczne wysłuchanie kandydatów, obejmujące ich wystąpienie i możliwość zadawania pytań przez uczestników wysłuchania.
2. Niezwłocznie po ogłoszeniu listy kandydatów Państwowa Komisja Wyborcza informuje w Biuletynie Informacji Publicznej o możliwości zgłoszenia udziału w wysłuchaniu publicznym kandydatów na członków Rady, o których mowa w art. 11a ust. 1, oraz określa termin do składania zgłoszeń, przypadający nie później niż na 21 dni przed dniem głosowania.
3. Udział w wysłuchaniu publicznym kandydatów może zgłosić osoba fizyczna. Zgłoszenie składa się Państwowej Komisji Wyborczej w terminie określonym zgodnie z ust. 2.
4. Zgłoszenie udziału w wysłuchaniu publicznym kandydatów zawiera imię i nazwisko oraz adres zamieszkania uczestnika wysłuchania, a także wskazanie kandydatów, którym uczestnik chciałby zadać pytania, i liczbę tych pytań.
5. Zgłoszenie udziału w wysłuchaniu publicznym kandydatów, które nie odpowiada warunkom określonym w ust. 3 i 4, pozostawia się bez rozpoznania.
6. Formę i porządek wysłuchania publicznego określa uchwała Państwowej Komisji Wyborczej.
7. Z przyczyn lokalowych lub technicznych Państwowa Komisja Wyborcza może ograniczyć liczbę uczestników wysłuchania publicznego. Ograniczenie to powinno zostać dokonane w oparciu o uzasadnione kryterium zastosowane jednolicie wobec wszystkich osób, które zgłosiły udział w wysłuchaniu, oraz wszystkich kandydatów. Kryterium może stanowić w szczególności kolejność zgłoszeń.
8. W przypadku, o którym mowa w ust. 6, informacja o osobach dopuszczonych do udziału w wysłuchaniu publicznym podlega udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej co najmniej na 2 dni przed dniem wysłuchania publicznego.
9. Wysłuchanie publiczne prowadzi Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej lub upoważniona przez niego osoba. Prowadzący wysłuchanie ustala kolejność oraz czas wystąpień kandydatów na członków Rady i uczestników wysłuchania.
10. Wysłuchanie publiczne jest transmitowane za pośrednictwem Internetu – strony internetowej Rady i strony internetowej Państwowej Komisji wyborczej.
11. Wysłuchanie publiczne jest utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk, a jego nagranie udostępnia się w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej i Biuletynie Informacji Publicznej Krajowej Rady Sądownictwa.
Art. 11i. Państwowa Komisja Wyborcza skreśla z listy kandydatów tych kandydatów, którzy wycofali zgodę na kandydowanie, zmarli lub utracili prawo wybieralności. Informację o skreśleniu kandydata Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej Państwowej Komisji Wyborczej.
Art. 11j. Państwowa Komisja Wyborcza zarządza wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i wspólnie z okręgowymi komisjami wyborczymi zapewnia dostarczenie ich obwodowym komisjom wyborczym.
Art. 11k. 1. Na karcie do głosowania wymienia się w kolejności alfabetycznej nazwiska i imiona kandydatów na członka Rady, których zgłoszenie zostało przyjęte.
2. Nazwisko i imię (imiona) kandydata jest poprzedzone z lewej strony kratką przeznaczoną na postanowienie znaku „x”' oznaczającego głos oddany na danego kandydata.
3. Wyborca oddaje głos na jednego z kandydatów, którego nazwisko znajduje się na karcie do głosowania, przez postawienie w kratce z lewej strony obok jego nazwiska znaku „x”.
Art. 11l. Jeżeli po wydrukowaniu kart do głosowania Państwowa Komisja Wyborcza skreśli z listy kandydatów nazwisko kandydata z przyczyn, o których mowa w art. 11i, nazwisko tego kandydata pozostawia się na wydrukowanych kartach do głosowania. Informację o skreśleniu oraz o warunkach decydujących o ważności głosu oddanego na takiej karcie podaje się do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia i zapewnia jego rozplakatowanie w lokalach wyborczych w dniu głosowania.
Art. 11m. Sposób sporządzania i przekazania kart do głosowania dla obwodów głosowania utworzonych na polskich statkach morskich oraz za granicą ustala Państwowa Komisja Wyborcza, po porozumieniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej oraz ministrem właściwym do spraw zagranicznych.
Art. 11n. 1. Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie protokołów ze wszystkich komisji skrutacyjnych dokonuje obliczenia głosów i sporządza protokół wyborczy, zawierający w szczególności liczbę oddanych głosów, liczbę głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów i liczbę głosów nieważnych oraz wskazanie sędziów, którzy zostali wybrani na członków Rady, o których mowa w art. 11a ust. 1.
2. Państwowa Komisja Wyborcza w terminie trzech dni od daty sporządzenia protokołu wyborczego ogłasza wyniki wyborów, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Art. 11o. Państwowa Komisja Wyborcza, na wniosek sędziego, który kandydował na członka Rady, udostępnia niezwłocznie dokumenty związane z wyborami. Dokumenty udostępnia się w siedzibie Państwowej Komisji Wyborczej.
Art. 11p. 1. W terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów sędzia, który kandydował na członka Rady, może wnieść do Sądu Najwyższego protest przeciwko ważności wyboru członka Rady. Przepisy art. 82 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2408) stosuje się odpowiednio.
2. Sąd Najwyższy rozpoznaje protesty wyborcze w ciągu 30 dni po upływie terminu do wnoszenia protestów, w składzie 3 sędziów, z udziałem wnoszącego protest oraz przewodniczącego lub upoważnionego przez przewodniczącego członka Państwowej Komisji Wyborczej. Przepis art. 11f ust. 11 stosuje się.
3. Orzekając o nieważności wyboru członka Rady, Sąd Najwyższy stwierdza wygaśnięcie mandatu oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych w całości lub o ponownym przeprowadzeniu niektórych czynności wyborczych.
Art. 11r. 1. Członek Rady nie może zgłaszać swojej kandydatury na stanowiska sędziowskie i asesorskie.
2. Przystąpienie do wykonywania mandatu członka Rady jest równoznaczne ze złożeniem oświadczenia o wycofaniu kandydatury na wolne stanowisko sędziowskie lub asesorskie.”;
4)art. 14 otrzymuje brzmienie:
„Art. 14. 1. Mandat wybranego członka Rady wygasa przed upływem kadencji w razie:
1)śmierci;
2)zrzeczenia się mandatu;
3)wygaśnięcia mandatu posła albo senatora;
4)wygaśnięcia albo rozwiązania stosunku służbowego sędziego;
5)przejścia lub przeniesienia sędziego w stan spoczynku.
2. Zrzeczenie się mandatu w Radzie jest skuteczne z chwilą powiadomienia o tym na piśmie Przewodniczącego Rady. Przewodniczący powiadamia niezwłocznie organ, który przeprowadził wybory członka.
3. Wybór nowego członka Rady spośród posłów lub senatorów powinien być dokonany w terminie dwóch miesięcy od dnia wygaśnięcia mandatu.
4. Jeżeli przed upływem kadencji członka Rady wybranego spośród sędziów zajdzie potrzeba ponownego obsadzenia mandatu członka Rady, Państwowa Komisja Wyborcza zawiadamia kolejnego kandydata, który w wyborach otrzymał kolejno największą liczbę głosów o przysługującym mu pierwszeństwie do mandatu.
5. Oświadczenie o przyjęciu mandatu powinno być złożone w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Niezłożenie oświadczenia w terminie, o którym mowa w zdaniu poprzednim, oznacza zrzeczenie się pierwszeństwa do obsadzenia mandatu.
6. Jeżeli obsadzenie członka Rady w trybie określonym w ust. 4 i 5 byłoby niemożliwe z powodu braku kandydatów, którym mandat można przydzielić, Państwowa Komisja Wyborcza, w drodze uchwały, stwierdza, że mandat ten do końca kadencji pozostaje nieobsadzony.
7. Jeżeli na skutek braku kandydatów, o którym mowa w ust. 6 nieobsadzeniu podlegać będzie więcej niż trzy mandaty w Radzie, Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza wybory uzupełniające. Przepisy art. 11a–11p stosuje się odpowiednio.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.